گستره امربه معروف و نهی از منکر در سیره رضوی
نه فریضه امربه معروف و نهی از منکر امری محدود و به موضوعی خاص اختصاص دارد و نه رسالت امام رضا(ع) در احیای معروف ها و مبارزه با منکرها، به حوزه ای خاص محدود می شود. این فریضه موضوعی بسیار گسترده است که در تمام ابعاد زندگی بشر جریان دارد و امام رضا(ع) نیز هر جا که لازم بوده، بدون مماشات و کنار آمدن با اهل منکر، به وظیفه الهی خود عمل کرده اند. اینک در این مجال، امربه معروف و نهی از منکر امام رضا(ع) را در دو حوزه یادآور می شویم.
۱ – امر به معروف و نهی از منکر امام رضا(ع) در بعد اقتصادی
از جمله ابعادی که شاهد امربه معروف و نهی از منکر امام رضا(ع) هستیم، بعد اقتصادی است که موارد ذیل از جمله این موارد است.
نهی از اسراف
مرحوم کلینی از یاسر، خادم آن حضرت آورده است که روزی، غلامان آن حضرت میوه ای را خوردند و باقی مانده آن را دور ریختند. آن حضرت که این اسراف کاری را دیدند برآشفتند و فرمودند: سبحان ا… ان کنتم استغنیتم فان اناسا لم یستغنوا أطعموا من یحتاج الیه؛ سبحان ا…! اگر شما از این میوه، بی نیاز شده اید، مردمانی هستند که از آن، بی نیاز نشده اند، آن را به آن ها بخورانید.
نهی از پرخوری
امام رضا(ع) در ضرورت پرهیز از پرخوری فرمودند: لو ان الناس قصروا فی الطعام، لاستقامت أبدانهم؛ چنانچه مردم خوراک خویش را کم کنند و پرخوری نکنند، بدن های آن ها دچار امراض مختلف نمی شود.
نهی از دور ریختن ضایعات سفره
آن حضرت، غذاهایی را که کنار سفره می ریخت، جمع می کردند و می خوردند و هم به دیگران توصیه می کردند تا آن را جمع کنند و بخورند، امام(ع) درباره پاداش این کار، به نقل از پیامبر اکرم(ص) می فرمودند: آنچه از نان و غذا کنار سفره می ریزد بخورید که آن، مهریه حورالعین است.
درختکاری
افزون بر این که کاشتن درخت، به طبیعت و سالم سازی محیط زیست کمک می کند، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به اقتصاد خانواده و جامعه نیز کمک می کند. خوب است درختکاری را از امام رضا(ع) بیاموزیم که آن حضرت با وجود خستگی سفر طولانی در مسیر حرکت به سمت ایران، در چندین مورد با دست مبارک خود اقدام به کاشت نهال کردند، کاشتن نهال بادام در نیشابور در منزل خانمی به نام پسنده، نمونه ای از این اقدام خداپسندانه آن حضرت است.
۲ – امربه معروف و نهی از منکر امام رضا(ع) در بعد بهداشتی
از آن رو که بهداشت در زندگی انسان، نقشی حیاتی دارد، شریعت اسلام در ضرورت رعایت آن در ابعاد مختلف زندگی، توصیه ها و راهکارهایی کارآمد ارائه داده است، موارد زیر که مورد امر و یا نهی امام رضا(ع) واقع شده از جمله این موارد است.
بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت و پاکیزگی به ویژه بهداشت دهان و دندان، پیش از آن که امری اسلامی باشد امری حیاتی است که لازم است آدمی در طول حیات خود آن را رعایت کند. در این میان توصیه اسلام به حفظ بهداشت دهان و دندان و مسواک زدن مثال زدنی است. پیامبر اکرم(ص) مسواک زدن را تا مرز واجب بالا می برند و می فرمایند: اگر بر امتم دشوار نمی شد، مسواک زدن در هر نماز را بر آنان واجب می ساختم.امام رضا(ع) که تربیت یافته مکتب اسلام است در خصوص بهداشت دهان و دندان رهنمودهایی شنیدنی دارند که در این مجال به نمونه هایی چند اشاره می شود.
۱ – امام رضا(ع) به نقل از جدشان رسول خدا(ص) فرمودند: دهان شما راهی از راه های پروردگارتان است، پس آن را پاکیزه کنید.
۲ – آن حضرت در توصیه به مسواک زدن، برخی فواید آن را گوشزد می کنند و می فرمایند: مسواک زدن نور چشم را زیاد می کند، مو را می رویاند و آبریزش چشم را از بین می برد.
۳ – امام رضا(ع) برای پیش گیری از زکام، راهی آسان و موثر پیشنهاد می دهند و می فرمایند: برای پیش گیری از زکام یا روزی سه قاشق عسل میل کنید یا مرتب گل نرگس را ببویید.
بهداشت دست
امام رضا(ع) در پاسخ به این سوال که آیا پس از بیدار شدن از خواب و پیش از شستن دست، می توان دست داخل ظرف برد یا خیر؟ فرمود: لا، لانه لایدری این باتت یده فیغسلها؛ چرا که او نمی داند در طول شب دستش کجا بوده است.
آراستگی
از جمله اموری که باید در زندگی اجتماعی مدنظر داشت و رعایت کرد، رعایت تمیزی، آراستگی و خودآرایی در حد معمول است.آن دسته از آموزه های اسلامی که بر ضرورت نظافت و تمیزی، مطلوبیت آراستگی و زیبایی، استفاده از بوی خوش و لباس زینتی، تعویض لباس و زدودن بوی عرق از خود و نیز آن قبیل از روایاتی که بر زشتی و شلختگی دلالت و یا اشاره دارد، همه و همه تاکیدی بر آراستگی در جامعه است.
بایستگی رعایت این اصل را از امام رضا(ع) بیاموزیم که هم، تمیزی و آراستگی را از اخلاق پیامبران می دانند: من اخلاق الانبیاء التنظیف. و هم، پلشتی را امری زشت بر می شمرند چنان که می فرمایند: خداوند بزرگ، زیبایی و آراستگی را دوست دارد و فقر و فقرنمایی را دشمن دارد.
آن حضرت در نهی از کوتاهی در استفاده از بوی خوش فرمودند: لا تترکوا الطیب فی کل یوم، فان لم تقدروا فیوم و یوم، فان لم تقدروا ففی کل جمعه؛ استفاده از بوی خوش را در هیچ روزی ترک نکنید و اگر نتوانستید یک روز در میان، و اگر نتوانستید پس هر جمعه، خود را خوشبو کنید.
منبع:http://www.khorasannews.com
