چهار اصل فراموش شده

اگر به مصالح انجام و مفاسد ترک آن واقف گردیم دیگر اینگونه نخواهیم اندیشید، البته ناگزیریم برای رسیدن به این شرایط مطلوب، موقعیت موجود را بشناسیم و براساس اقتضای زمان خود، یک سری شیوه های کاربردی را براساس اصول و مبانی اصیل اسلامی به کار بندیم. پیش از اشاره به برخی از شیوه های کاربردی امروزی، به چند اصل مهم در انجام امر به معروف و نهی از منکر اشاره می کنیم، به این امید که ما را به اتخاد شیوه های مناسب کاربردی ، رهنمون گرداند.

۱. شناخت موقعیت و شرایط مخاطب:
متأسفانه در بسیاری از موارد، وقتی با افرادی که به تلقی ما، اندیشه ای غیر از اعتقادات ما و رفتاری غیر از منش ما را پذیرفته اند، مواجه می شویم، دچار احساسات شده و گفتار  و کردار آنها را ناشی عناد و لجاجت تصور کنیم. چه نیکوست که اندکی بیندیشیم و خود را به جای آنها قرار داده و فکر کنیم، زیرا اگر ما هم شرایط سنی، محیط خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و … آنها را داشتیم، آیا مثل آنها نمی اندیشیم؟ بنابراین، باید از شتاب در قضاوت و داوری درباره مردم بپرهیزیم و معیار سنجش افراد را محیط و طرز تفکر آنها قرار دهیم، آنگاه با رعایت  مصلحت و روش مناسب و متناسب با موقعیت و سن او به درمان و اصلاح وی بپردازیم.
پیام رسان(آمر و ناهی) باید مخاطب خود را بشناسد، روحیات، گرایش ها، حساسیت های سنی، گروهی، شغلی و سیاسی او را با دقت مورد نظر قرار دهد. انتخاب شیوه امر و نهی، کلمات، تعابیر، کیفیت محتوا و روش بیان باید براساس روانشناسی مخاطب باشد. ممکن است با یکی صحبت ابتدائی و اندک کافی باشد و با دیگری سخن استدلالی ضروری به نظر برسد. یکی را با زبان احساس باید سخن گفت و با دیگری بوسیله داستان و… صحبت کرد. ناصح واقعی کسی است که با هر کس به اندازه ظرفیت اندیشه او صحبت کند، کسانی در امر به معروف و نهی از منکر موفقند که تمام شرایط زمانی و مکانی و روانی و اجتماعی را در نظر بگیرد تا کلامش بیشتر اثر کند.

۲. هماهنگی و برنامه ریزی:
امروزه نوع ارتباط در جامعه با گذشته بسیار متفاوت شده است، دشمنان هم برای مقابله با دین، تهاجم برنامه ریزی شده ای دارند. برای مقابله با این هجوم هم باید با برنامه ریزی عمل کرد. هماهنگی میان ارگانها و نهادهای مختلف و مراکز تربیتی و فرهنگ ساز  ضروری است و گرنه تلاش دراز مدت گروهی با یک برنامه دیگر خنثی می شود و زحمات بر باد می رود.

۳. شناخت ریشه معروف و ناهی و قطع آن:
خطاها و مفاسد و منکرات اجتماعی، گاهی ریشه هایی دارد که از چشم پنهان است و  ما شاخ و برگهای آن را می بینیم. بدون شناخت و قطع ریشه، مبارزه با شاخ و برگ بی اثر است و مبارزه با معلول بجای مبارزه با علت اشتباه است. البته این به آن معنا نیست که کاری با معلول ها و شاخ و برگها نداشته باشیم، بلکه هدف عمده را باید قطع ریشه ها بدانیم.
مطمئناً در شرایط کنونی مبارزه با تهیه و تولید کنندگان ابزارها و عوامل جرم بهتر بوده و اولویت بیشتری نسبت به مبارزه با برخی مجرمین خرد می باشد. به طور نمونه، باید به جای برخورد با معتاد توجه ویژه ای به مبارزه با توزیع و تهیه کننده مواد مخدر داشته باشیم.

۴. ارائه جایگزین:
اما اصل آخری که در این مقاله مختصر به آن اشاره خواهیم کرد بحث بسیار مهم ارائه جایگزین است، کارشناسان تربیتی می گویند اگر می خواهید فرزندانتان کار خاصی را انجام  ندهند، تنها با گفتن نکن، دست نزن، فضولی نکن، با او برخورد نکنید، چرا که اینگونه برخوردها علاوه بر عدم موفقیت، موجب مشکلات دیگری در روان کودک خواهد شد. بلکه برای اصلاح او، چند راه مناسب و سرگرمی صحیح را در اختیارش بگذارید تا از راه غلط به عمل مفید سرگرم شود. در امر به معروف و مخصوصاً نهی از منکر ارائه این جایگزین بسیار ضروری به نظر میرسد، و مطمئناً مخاطب ما اگر راه دیگری را پیدا کند که مناسب است با رغبت  بیشتری عمل منکر را ترک خواهد کرد.

————————————-

 منبع: www.asbab.blogfa.com