پلیدترین

شخصی وارد منزل حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام شد و در کنار امام مجتبی‏ علیه السلام نشست و درد دل می‏کرد، تا اینکه در لابلای کلماتش از کسی سخن گفت.

امیرالمؤمنین‏ علیه السلام خطاب به فرزندش فرمود:

«فرزندم گوش خود را از اینگونه عیب جوئی‏ها پاک نگهدار، زیرا غیبت کننده پلیدترین چیزهائی که دارد در ظرف گوش تو می‏ریزد.»

یعنی همچنان که باید مواظب بود تا بدن و لباس انسان آلوده نشود، باید مراقبت کرد تا ظرف گوش و دل انسان نیز پاک بماند، و به هر سخنی نباید گوش فرا داد. ۱٫

عمل به سخن وحی‏گونه امام علی‏ علیه السلام نظارت دقیق بر امور اجتماعی و خانواده را می‏طلبد که نگذاریم در مجلس ما، در منزل ما از کسی عیب جوئی کنند،۲ که حضرت در خطبه ۱۴۱ نهج‏البلاغه اینگونه رهنمود داد که:

أَیُّهَا النَّاسُ، مَنْ عَرَفَ مِنْ أَخِیهِ وَثِیقَهَ دِینٍ وَسَدَادَ طَرِیقٍ، فَلَا یَسْمَعَنَّ فِیهِ أَقَاوِیلَ الرِّجَالِ.

أَمَا إِنَّهُ قَدْ یَرْمِی الرَّامِی، وَتُخْطِئُ السِّهَامُ، وَیُحِیلُ الْکَلَامُ، وَبَاطِلُ ذلِکَ یَبُورُ، وَاللَّهُ سَمِیعٌ وَشَهِیدٌ.

أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ الْحَقِّ وَالْبَاطِلِ إِلَّا أَرْبَعُ أَصَابِعَ.

فسئل‏ علیه السلام، عن معنی قوله هذا، فجمع أصابعه و وضعها بین أذنه و عینه ثم قال:

الْبَاطِلُ أَنْ تَقُولَ سَمِعْتُ، وَالْحَقُّ أَنْ تَقُولَ رَأَیْتُ!

«ای مردم! آن کس که از برادرش اطمینان و استقامت در دین، و درستی راه و رسم را سراغ دارد، باید به گفته مردم درباره او گوش ندهد.

آگاه باشید! گاهی تیرانداز، تیر افکند و تیرها به خطا می‏رود، سخن نیز چنین است، درباره کسی چیزی می‏گویند که واقعیّت ندارد و گفتار باطل تباه شدنی است، و خدا شنوا و گواه است.

بدانید که میان حق و باطل جز چهار انگشت فاصله نیست.

(پرسیدند: معنای آن چیست؟ امام علی‏ علیه السلام انگشتان خود را میان چشم و گوش گذاشت و فرمود:)

باطل آن است که بگویى شنیدم، و حق آن است که بگویى دیدم۳

————————————–

پى نوشت ها:

۱- اختصاص شیخ مفید ص ۲۲۵، و بحارالانوار ج ۷۵ ص ۲۵۹

۲- یاران و شاگردان حضرت امام خمینی‏قدس سره نقل می‏کنند:وقتی در اطاق پذیرائی امام خمینی‏قدس سره، شاگردان او جمع می‏شدند و صحبت می‏کردند. امام‏قدس سره از اطاق شخصی خود بیروت آمده با صراحت تذکّر دادند که: من راضی نیستم در منزل من از کسی غیبت کنی

۳- خطبه ۱۴۱ نهج‏البلاغه معجم المفهرس مؤلّف، که برخی از اسناد آن به این شرح است:

– دستور معالم الحکم ص ۱۳۹: قاضی قضاعی (متوفای ۴۵۴ ه)

– عین الادب والسیاسه ص ۲۱۵: ابن هذیل (متوفای ۳۸۹ ه)

– کتاب خصال ج۱ ص۲۳۶ ح۷۸ باب الاربعه: شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ ه)

– عقدالفرید ج ۶ ص ۲۶۸: ابن عبد ربه مالکی (متوفای ۳۲۸ ه)

– کتاب النهایه (در ماده صبع): این أثیر شافعی (متوفای ۶۰۶ ه)

– بحارالانوار ج۷۲ ص۱۹۶ و۱۹۷: مجلسی (متوفای ۱۱۱۰ ه)

– شرح نهج‏البلاغه ج۹ ص۷۲: ابن ابی الحدید معتزلی (متوفای ۶۵۵ه)۸- غررالحکم ج ۴ ص ۴۷۵ و ۴۸۶: آمدی (متوفای ۵۸۸ هـ . ق)