سخنرانی حجه الاسلام جاودان در ششمین نشست واجب فراموش شده

امر به معروف و نهی از منکر بهترین راه اصلاح خود و جامعه است

به مسئله امر به معروف ونهی از منکر از زوایای مختلفی می توان پرداخت. عظمتی که در روایات برای امر به معروف گفته شده است حیرت  آور است. امر به معروف برای آمر به معروف خوب است. اگر دراین کار مداومت شود آن قدر خوب است که خوبی های دیگر را فراموش کند. ما وقتی به این دنیا می آییم، هیچ نیستیم، نه حسود و نه کریم هستیم، نه بخیل و سخی. اگر در طول عمر یک مربی داشته باشیم، خوبی هایی که کسب می کنیم هر ساله افزوده می شود. حالا بر فرض اگر پدر و مادر ما مربی ما باشند آن قدر عوامل تربیتی وجود دارد که می تواند همه آثار خوبی که در تربیت پدر و مادر ما هست را از بین ببرد. آدمیزاد در طول زمان بدون اینکه حتی تخریب کننده جدی داشته باشد، آن قدر کسب عیب می کند که اگر یک روزی آنها را شماره کنیم و بسنجیم می بینیم که از توان ما خارج است! بنده شبی تسبیح به دست گرفتم و شروع به شمردن عیوب خود کردم، دیدم نمی توانم. البته بنده به فضل خداوند سعی می کنم گناه نکنم. ما هیچ کاری برای برطرف ساختن عیوب خویش نمی کنیم. اگر برکات ماه محرم و رمضان نبود آن وقت معلوم می شد که سرنوشت ما چه می شود. نه محرم و نه ماه رمضان را ما جدی نمی گیریم. یک ایامی است که ریزش رحمت خداوند همچون سیلاب است که ما را شستشو  می کند. اگر اینها نبود معلوم نبود که بر ما چه می گذشت. نقل کرده اند که بزرگی غیبتی را شنیده بود و برای دفع آن حرکتی انجام نداده بود و مثلا نگفته بود که چرا پشت سر فلانی غیبت می کنند. فلذا بیست سال برای رفع این عیب تلاش کرده بود. البته در این مورد ممکن است شما به مرجع مراجعه کنید، هیچ گناهی برای شما منظور نشده باشد.البته در جایی که بتوانید جلوی غیبت کننده را بگیرید و نکنید مسئولیت دارد. لیکن برای علمای اهل اخلاق، همان هم  مشکل می شود. امر به معروف از آن کارهایی است که من به خاطر آن یک ریاضت شرعی برای حل مشکلات و عیوب خودم می کشم. آنچه که امر به معروف برای آمر آن به بار می آورد، آنقدر از حیث شخص او آثار خوب دارد که می توان به وسیله آن، همه آثار اجتماعی عیوب و گناه را تحت تاثیر قرارداد. در تمام لحظه هایی که درامر به معروف به سر ببرید، یک قدم در ساختن خودت برمی داری، و عیب ها و اشکالات اساسی را امر به معروف از وجود آدمی برطرف می کند. این است که شما و بنده به آن عالم(برزخ) هم که می رویم شخصیت خویش را به همراه می بریم و وارد سفره ساخته شده و پهن خویش می شویم. خوب من که کاری نکرده ام و صرف یک نماز خواندن آن هم نمازهای ما که کاری نمی کند و جایی را درست نمی کند. اینکه در حدیث آمده هر نماز مانند نهری است که در خانه مسلمان و مومن جاری است و او در روز پنج بار در این نهر خویش را شستشو می کند،بیانگر این است که  آیا بر بدن انسانی که پنج بار در روز شستشو می کند، دیگر چرکی می ماند؟! این خیلی حرف درستی است. گرچه نماز بهترین اعمال است،ولی آیا این نمازی که ما می خوانیم، چنین خاصیتی را خواهد داشت؟! اگر در نمازمان یک لحظه صدای بغل دستی را نشنیدیم و چشممان رفت و آمد عبور کنندگان را ندید، آن وقت شستشو اتفاق می افتد و آدمی پاک می شود. ما که چنین نمازهایی نداریم؛ اما امر به معروف چه بخواهیم و چه نخواهیم این کار را با آدم می کند یعنی ساختمانی که شما باید بسازی و هیچ زمانی برای ساختن آن کاری نکرده ای، می سازد؛ یعنی چنین صفات و خصلت هایی را برای آدم پدید می آورد. اگر انسان بر آن مداومت کند هر چه زمان بیشتری را آدمی به امر به معروف و نهی از منکر بگذارند؛ تاثیرش در ساختمان شخصیت آدمی فوق العاده خواهد بود که با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیست. و روزی ما به این شخصیت نیازمند خواهیم بود. استاد ما مرحوم حاج آقا حق شناس(ره) اوایل منزلی دو طبقه تیرچوبی داشتند. یک روز با حاج خانم طبقه پایین نشسته بودند که زلزله می آید. حاج خانم خواسته بود   فرار کندکه  حاج آقا به او گفته بود: بنشین این جا فرو نخواهد ریخت. ما ازل حظه مرگ تا قیامت زلزله هایی پیش رو داریم. اصلا مرگ را هم با هیچ یک ازحادثه های عالم نمی توان مقایسه کرد و ما اگر شخصیت آماده و ساخته  شده ای نداشته باشیم  هنگام مرگ هم با مشکل مواجه خواهیم بود. شاید دیده باشید که یک نفر طی دو یا سه دقیقه جان می دهد و می میرد. البته با حساب بنده این دو یا سه دقیقه زمان است و نمی دانیم بر متوفی چقدر گذشته است. وقتی آدم به پای مرگ می   رود و از زمان خارج می شود معلوم نیست که بر او  یک سال، هزار سال یا پنج هزار سال گذشته است. رسول خدا در سفر معراج با ملک الموت  که بود ظاهرا او از سفر مرگ برای حضرت توضیح می دهد. پیامبر(ص) می فرمایند:ا ین که خیلی عظیما ست. جبرئیل آنجا بود که عرض میکند ای پیامبرحوادث بعد خیلی سخت تر خواهد بود.

در زیارت حضرت امام رضا(ع) از سختی ها و هول های قیامت آمده است که در قرآن هم بر آن تصریح شده است. اما این احوال برای متقین امنیت کامل است و هیچ حادثه ای اتفاق نمی افتد اما برای دیگران که چنین نیست. آنچه که امروز از شخصیت  خویش می سازیم به درد آن روز می خورد. اگر در این دنیا ظاهرا هم نتیجه ای بدهد، مهم نیست. اما یک شخصیت ساخته شده در مقابل حوادث عظیم مثل «یوم عظیم» می شویم. خود حضور در قیامت خیلی بزرگ است. کاری که آدمی در امر به معروف و نهی از منکر می  کند کاری بزرگ است که هم در حوادث روزگار این عالم و چه در حوادث روز قیامت کار را برای او آسان می کند. پس با امر به معروف و نهی از منکر قدمی در ساختن شخصیت خویش برمی داریم که امر به معروف با هیچ فضیلت دیگری از فضایل قابل مقایسه نیست. البته اگر عدد امر به معروف کنندگان به اندازه لازم بشود،ناگزیر برکات اجتماعی فراوان خواهد داشت. نکته دیگر این که آیا در امتهای گذشته امر به معروف کننده بوده یا نبوده است؟ یا به اندازه کافی نبوده است. حتی اگر یک نفر امر به معروف و نهی از منکر کند،این عمل  بلا را از شهر دور می  کند. اگر این تعداد به صدنفر رسید، صد برابر بلا را دور می کند. ما معتقدیم که گناه اثر بد به بار می آورد. اما یک نفر که فریاد می زند یا صد و هزار نفر فریاد می زنند، بلا را از شهر خودشان دور می کنند و این چیز کمی نیست. همانطور که نماز وظیفه مسلمانی آدم است امر به معروف و نهی ازمنکر هم وظیفه مسلمانی آدم است و عمل به آن واجب است؛ چرا که از فروع دین است و بر همگان واجب است. بزرگان به ما آموخته اند معروف را بگویید و منکر را نهی کنید تا اینکه شرایط درست شود. دوستان ما در خیابان صفائیه قم این کار را انجام داده اند؛ بدین صورت که دو نفر راه می افتند از اول خیابان به منکری که رسیدند آن را گوشزد می کنند و بلافاصله با سی قدم فاصله دو نفر دیگر می آیند و آنها هم منکر را نهی می کنند و همین طور نفر سوم و چهارم، بدین ترتیب در  درصد ۹۷ آخر خیابان صفائیه دیگر منکری مشاهده نمی شود و به طور نسبی تاثیرگذار شده است. آنقدر دامنه منکرات گسترده است که اگر آدم این کار را هم نکند دیگر چیزی باقی نمی ماند. دوستان ما می گفتند که در خیابان یک شهر مذهبی مثل قم مغازه ای آدمک شیطان پرستی و علائم این چنینی داشت. ما داخل آن مغازه رفتیم و با او بحث کردیم و بعد از مدتی هم مغازه را بستیم. البته نیروهای انتظامی هم کمک کردند. امر به معروف اگر پیوسته باشد، کاری اساسی می شود. الان عدد امر به معروف کننده نسبت به کل جمعیت به یک درصد هزار نفر رسیده است. اما هیج فرض ناامیدی وجود ندارد. چرا که برفرض بی اثر بودن، حداقل یک قدم برای خویش برمی داری و مجاهد لنفسه می شوی؛ چرا که آن قدر امر به معروف و نهی ازمنکر وسیله اصلاح خوبی برای خود ماست که از هر ریاضت دیگری موثرتر است. قرآن می فرماید:«ا ن تنصرواالله ینصرکم و یثبتا قدامکم» شماب اا مرب ه معروف کردن خودت را اصلاح می کنی حتی خیلی بیشتر از اینکه طرف مقابل را اصلاح کنید. البته امر به معروف و نهی از منکر اگر به صورت جریانی باشد و خسته نشویم و از میدان به در نرویم، بی شک موثرتر خواهد بود. بنده حدیثی را از استادمان شنیدم و آن را در اصول کافی هم دیدم که آمده بود که اگر شما فقط یک خوبی هم بیاورید ما از شما آن را می پذیریم. البته آمر به معروف و ناهی از منکر باید آستانه تحمل فحش و ناسزا را هم داشته باشد؛ چرا که اگر در این فریضه طرف مقابل به من چیزی بگوید و کینه پیدا کنم که این صفت کینه ورزی از صفات اهل جهنم است.باید امر به معروف را از چیزهای کوچک شروع کرد و ذره ذره با هوای نفس جنگید تا جرئت پیدا کنیم و در مقابل معصیت ایستادگی کنیم.