توفیق بیشتر در امر به معروف

برای این که در وظیف ی امر به معروف و نهی از منکر توفیق بیشتری داشته باشیم و دیگران حرف ما را بهتر بپذیرند ، چه توصیه ای دارید؟
برای اینکه تأثیر کلامی شما بیشتر باشد و آمادگی دیگران برای پذیرش گفته های شما بیشتر شود لازم است به چند توصیه عمل کنید :
۱٫شروع از خویشتن ،

اگر آمر به معروف و ناهی از منکر خود را به انجام دادن معروف و ترک منکر آراسته نکرده باشد ، امر و نهی او صوری و ظاهری بوده و و تأثیر قابل توجهی نخواهد داشت. از آیه : « وَلتَکُن مِنکُم اُمَّهٌ یَدعونَ إلیَ الخَیرِ …» که این وظیفه را بر عهده ی گروهی ویژه ( امت) نهاده است نیز شاید بتوان استفاده کرد که باید گروه هایی مهذب و خودساخته به این مهم اقدام کنند ؛ چنان که از آیه : « یَاایُها الَّذینَ ءامَنوا قوا اَنفُسَکُم و أهلیکُم ناراً وُقودُها النَّاسُ و الحِجارَهُ » ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید ! خودتان و کسانتان را از آتشی که سوخت آن مردم و سنگ هاست ، حفظ کنید ( تحریم ، آیه ۶ ) استفاده می شود که انسان باید در ابتدا به سراغ خویش برود و با انجام دادن واجبات و ترک محرمات ، موجبات نجات خویش از آتش جهنم را فراهم آورد ؛ آن گاه به سراغ دیگران برود و موجب نجات آنان از دوزخ شود . شاید بتوان از آیه ۴۴ بقره استفاده کرد که التزام به اوامر و نواهی پیش از امر و نهی شرط عقلی است :
« اَتَأمُرونَ النَّاسَ بِالبِرِّ و تَنسُونَ أنفُسَکُم و اَنتُم تَتلونَ الکِتابَ اَفَلا تَعقِلون » ؛ آیا مردم را به نیکی فرمان می دهید و خود را فراموش می کنید با اینکه شما کتاب (خدا) را می خوانید ؟ آیا هیچ نمی اندیشید .
برخی روایات نیز بر همین نکته تأکید کرده اند که شما ابتدا باید به خویشتن بپردازید آنگاه دیگران را از گناه بازدارید . امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :
ای مردم ، به خدا قسم من شما را به هیچ طاعتی وا نمی دارم ، مگر این که قبل از شما به آن عمل می کنم و شما را از هیچ گناهی باز نمی دارم ، مگر آن که پیش از شما از آن برکنار می شوم.
البته این گونه اوامر بر استحباب و مرحله کمال حمل شده است؛ زیرا وجوب امر به معروف و نهی از منکر و التزام به معروف و ترک منکر ، دو واجب مستقل است .
۲٫شکیبایی :

بی تردید امر به معروف و نهی از منکر ، دشواری ها و مشکلاتی را در پی دارد . بنابراین ، لازم است در ادای این وظیفه از برخوردهای عجولانه و اقدام های شتاب زده ، به ویژه پس از واکنش منفی مخاطب ، پرهیز و با حوصله و تدبیر ، کار را پی گیری کرد و به نتیجه رساند . لقمان در نصایح خود به فرزندش، او را به برپاداشتن نماز ، امر به معروف و نهی از منکر و شکیبایی در برابر مشکلات و آسیب های وارد شده فرا می خواند :
« یَا بُنَیَّ اَقِمِ الصَّلوهَ وأمُر بِالمَعروفِ وانهَ عَنِ المُنکَرِ واصبِر عَلی ما أَصابَکَ …»
بر پایه روایتی از علی علیه السلام مقصود از صبر در این آیه شریف ، صبر بر مشقت و مشکلاتی است که از امر به معروف و نهی از منکر ناشی می شود ؛ زیرا ممکن است همان تهمت هایی که به پیامبران زدند ، مانند جنون (حجر آیه ۶ ) سحر (مدثر آیه ۲۴ ) سفاهت ( اعراف آیه ۶۶ ) و ضلالت ( اعراف ، آیه ۶۱ ) به امر و نهی کنندگان نیز بزنند .
۳٫مشقت و مهربانی :

هرگاه امر به معروف و نهی از منکر همراه با شفقت و از سر خیرخواهی باشد ، اثر بیشتری دارد ، چنان که لقمان فرزندش را با تعبیر (( یا بنیّ )) که حکایت از مهربانی دارد ، مخاطب می سازد و او را به انجام دادن کارهای خوب و پرهیز از کارهای بد دعوت می کند . مؤمن آل فرعون نیز هنگامی که موسی را امر به معروف ( خروج از شهر ) می کند ، می گوید : « . . . اِنّی لَکَ مِنَ النَّصِحین » .
۴٫گفتار نیکو و نرم :

از آن جا که سخن گفتن به زبان خوش با مردم در همه جا سفارش شده شایسته است که امر به معروف و نهی از منکر با سخن نیکو باشد . قرآن کریم در سوره طه ( آیه ۴۴ ) به موسی و هارون سفارش می کند که هنگام روبرو شدن با فرعون در گفتارش ملایمت داشته باشد : « فَقولا لَهُ قَولاً لَیِّنًا لَعَلَهُ یَتَذَکَّرُ اَو یَخشَی » ؛ و با او سخن نرم گویید ، شاید که پند پذیرد یا بترسد . از این آیه لزوم ملایمت و نرمی در گفتار در هنگام امر به معروف و نهی از منکر استفاده شده است .
آن چه گفته شد برخی روش هایی است که می تواند پذیرش بهتر دیگران را در پی داشته باشد . البته با تجربه و با در نظر داشتن شرایط مخاطب می تواند به روش های دیگری نیز دست یافت.

منبع: پرسمان قرآنی امر به معروف و نهی از منکر – فصل سوم