آسیب های ترک امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها
|
دانشگاه نیز به عنوان یک اجتماع بزرگ علمی ، برای رسیدن به اهداف عالی خود ، که همان علم جویی و دانش پژوهی است ، باید یه این فریضه اهمیت بدهد ؛ چرا که اصول و مبانی دانشگاه ها ، اسلامی است و در صورت غفلت از فریضه امربه معروف و نهی از منکر ممکن است از اسلام واقعی دور شویم و بی بندوباری ، بی دینی ، فضای آلوده و … دانشگاه را پر کند دانشگاه و دانشگاهیان را از هدف اصلی خود که پرداختن به علم و دانش است ، باز دارد .
در روایات اسلامی زیاد تأکید شده است که عالم هرگاه فاسد شود نه تنها علم او به درد نمی خورد بلکه همین علم باعث فساد اجتماع می شود بنابراین سعی و تلاش ما باید این باشد که عالمانی با اخلاق ،با جهان بینی اسلامی به جامعه تحویل دهیم و این جز با احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در اجتماع دانشگاه ها بدست نمی آید .
سعی ما در این تحقیق براین است که آسیب های ترک امربه معروف و نهی از منکر در دانشگاه بازشناسی شود تا زمینه ای برای اجرای این فریضه الهی توسط مسئولین باشد و نگاه ما را نسبت به این مسئله دقیق تر کند . امام خمینی رحمه الله علیه در این زمینه می فرمایند : « این دو ( امربه معروف و نهی از منکر) از والاترین و شریفترین واجبات می باشند و به وسیله آن دو ، ( دیگر) واجبات برپا می شوند . و وجوب این ها از ضروریات دین است که منکر آن در صورت توجه به لازمه ی انکار و ملتزم شدن به آن ، از کفار به شمار می رود۲» .
معنا و مصادیق معروف و منکر
معروف از ماده « عرف» به معنی شناخته شده و نیک ، و منکر از ماده «انکار» و «نکر» به معنی ناشناخته ، زشت و پلید است . و در اصطلاح ، معروف نام هر کاری است که حسن آن توسط عقل یا شرع شناخته شود و منکر نام کاری است که شرع و عقل آن را ناپسند بشمارند .
معروف و منکر قلمرو وسیعی دارند و در محدوده ی « عبادات» یا « نیکی به مردم» خلاصه نمی گردد . معروف به هر کاری گفته می شود که علاوه بر نیکی آن ، انجام دهنده اش نیز آن را به وصف نیکی بشناسد ، یا توسط دیگری با این عنوان آشنا شود .
منکر هر کار بدی است که انجام دهنده ی آن ، خودش آن را به این وصف (زشتی ) بشناسد و از آن یاد کند یا توسط دیگری به وی شناسانده شود .
بنابراین معروف در مقابل منکر است که علاوه بر واجبات ، شامل مستحبات نیز می شود همچنان که کلمه ی منکر علاوه بر محرمات شامل مکروهات نیز می گردد . ۳
گستره ی معروف شامل مسائل اعتقادی ( ایمان به خدا ، معاد ، پیامبران ، عدالت ، و… ) ، عبادی ( زکات ، دعاو نیایش ، توکل ، یاد خدا و … ) ، اخلاقی ( نیکی به پدر و مادر ، فرو بردن خشم ، بخشش و گذشت و … ) ، خانوادگی ( ازدواج ، صله رحم و … ) ، اقتصادی ( قناعت و انفاق و … ) ، اجتماعی ( خیرخواهی مسلمانان ، گرهگشایی ، حفظ اتحاد و … ) ، سیاسی ( احترام به قوانین نظام اسلامی و حفظ ارزش های آن و …) و … می باشد .
و گستره ی منکر شامل مسائلی مثل منکرات اعتقادی ( کفر به اصول و فروع دین ، ترویج باطل و … ) ، منکرات اخلاقی ( دروغگویی ، غیبت ، حسد و … ) ، منکرات خانوادگی ( عاق والدین ، قطع پیوند خویشاوندی و… ) ، منکرات اقتصادی ( احتکار ، کم فروشی و… ) ، منکرات فرهنگی ( جهل و نادانی ، عقب گرد به سنت های جاهلی ، گرایش به فرهنگ مبتذل غربی ، معرفی الگوهای غیر اسلامی ، اختلاط دختران و پسران ، عدم رعایت حجاب و … ) می شود.
ویژگی های امربه معروف و ناهی از منکر و شرایط آن (امربه معروف و نهی از منکر)
امر به معروف و نهی از منکر از فرایض بزرگ اسلامی است و آثار ارزنده ای را به دنبال دارد ،از این رو کسانی که به اجرای این فریضه الهی اقدام می کنند باید خود نیز دارای ویژگی های ارزنده ای باشند تا کلام و سخن آنها در دیگران اثر بخشد و با به کار گیری روش ها و شیوه های صحیح تربیتی که موافق روح و طبع افراد است ، زمینه ی هدایت آنها را فراهم نمایند .
آمر به معروف و ناهی از منکر باید معروف و منکر را بشناسد ، تا با شناسایی مصادیق آن دیگران را به انجام آنها وادارد و یا به ترک آنها امر کند .
دوم اینکه خود عامل به معروف و تارک منکر باشد .خداوند در توبیخ آمرینی که خود عامل نیستند می فرماید : « أتأمرون الناس بالبّر و تنسون انفسکم ۴» ؛ آیا مردم را به نیکی و خوبی امر می کنید و خود را فراموش می کنید ؟.
« یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون » ؛ ۵ ای مؤمنان ! چرا آنچه را که بدان عمل نمی کنید ، می گویید ؟
افرادی که می خواهند این فریضه الهی را انجام دهند باید تمام تلاش و کوشش خود را در راه تزکیه و تهذیب نفس به کار برده و به آن چه که می گویند یا قصد گفتنش را دارند ، عمل کنند . همچنین در این مسئله از برداشت های شخصی اجتناب کنند و نصیحتگر مردم بوده و عصبانیت به خرج ندهد .
شکیبایی در مشکلات امر و نهی ، عدم شکایت ، مدارا و رفاقت و … نیز از دیگر ویژگی های آمرین است که باید رعایت کنند و در نهایت نیت خالص و خدایی داشته باشند تا در کار خود موفق باشند.
شناخت معروف و منکر ، احتمال تأثیر در امر و نهی ، استمرار گناه ، قدرت بر امر و نهی و نبود ضرر از جمله شرایطی است که زمینه امر و نهی را فراهم می کند چرا که امربه معروف و نهی از منکر به زمینه سازی های قبلی نیازمند است . ۶
آسیب های ترک امربه معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها
هر حکمی از احکام اسلامی اهمیت خاصی دارد و عدم انجام آن ، خللی در ارکان دین ایجاد می کند . در این میان احکامی که جنبه ی اجتماعی دارند ، در صورت متروک ماندن ، خلأبیشتری در دانشگاه به وجود خواهد آمد و ضربه بیشتر از این طریق وارد می شود .
با توجه به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و آثار مفید ارزنده ی آن ، می توان فهمید که ترک این واجب عظیم الهی ، چه وضعیت بدی را در جامعه۷ و یا جامعه کوچکتری به نام دانشگاه به وجود خواهد آورد .
با توجه به آیات و روایات یک سری آسیب ها در ترک امربه معروف و نهی از منکر همگانی است یعنی متوجه تمام جامعه می شود و یک سری متوجه یک مکان خاصی است ؛ مثلاً در دانشگاه اگر امربه معروف و نهی از منکر ترک شود علاوه بر تمام آسیب هایی که در آیات و روایات ذکر شده ، آسیب های دیگری متوجه این نهاد علمی می شود که در صورت بی توجهی به آن ممکن است دانشگاه که یک محیط کاملاً علمی است از اصل و هدف خود به کلی دور شود و چه بسا به نابودی کشیده شود . ما در این جا آسیب های مادی و معنوی ترک این فریضه را با توجه به آیات و روایات تبیین می کنیم تا با شناخت آن سعی خود را در بر طرف کردن آن به کار گیریم .
۱ـ هلاکت جامعه
بیماری های گوناگونی در بدن آدمی ، عوارض مختلفی به بار می آورند . بعضی از آنها اگر درمان نشوند و از پیشروی آنها جلوگیری بعمل نیاید ، باعث هلاکت می شوند و به زندگی بیمار ، خاتمه می دهند .بعضی از امراض گرچه مایه ی هلاکت نیستند ولی موجب اختلالاتی می شوند ؛ رنج و ناراحتی به بار می آورند ، و زندگی را تلخ و ناگوار می سازند .
گناهان نیز در جامعه دانشگاهی ، عوارض و آثار مختلفی دارند و هر گناهی از جهت مادی و معنوی ، در آن جامعه نتیجه ی زیانبخش بجای می گذارد و به نحوی دانشجویان را از راه صحیح زندگی منحرف می کند . و برای حفظ سلامت جامعه دانشگاهی باید با همه ی آنها مبارزه کرد ؛ اما بعضی گناهان به قدری بزرگ و خطرناکند که اگر از آنها جلوگیری نشود و گناهکاران بی پروا به اعمال ناروای خویش ادامه دهند ، جامعه دانشگاهی را به سقوط و تباهی می کشانند و مصایب جبران ناپذیری به بار می آورند۸ . پیشوای گرامی اسلام اهمیت این قبیل گناهان را ضمن یک تشبیه به مسلمین فهمانده و مسئولیت آنان را در این باره خاطر نشان ساخته است :
« قال النبی (ص) : انّ قوما رکبوا سفینه فی البحر و اقتسموا فصار کلّ واحد منهم موضعه فنقر رجل موضعه بفأس فقالوا : ما تصنع ؟ قال : هو مکانی أصنع به ما شئت فإن أخذوا علی یدیه نجا و نجوا و إن لم یأخذوا علی یدیه هلک و هلکوا » ؛ پیامبر (ص) فرمود : مردمی در کشتی می نشینند و به دریا می روند . جایگاه های کشتی را بین خود تقسیم می کنند و هر فردی در نقطه ای مستقر می گردد . یکی از مسافرین به فکر سوراخ کردن کشتی می افتد . تبری به دست می گیرد و به جایگاه خود می کوبد . همسفر ها به او می گویند : چه می کنی ؟ جواب می دهد : این نقطه متعلق به من و در اختیار من است ، هر کاری بخواهم انجام می دهم ! اگر مسافرین دستش را بگیرند و از این عملش بازدارند ، او و خودشان نجات می یابند و اگر آزادش بگذارند ، او و سایرین هلاک خواهند شد۹ ».
در دانشگاه های ما بعضاً دیده می شود در مورد فریضه امربه معروف و نهی از منکر فقط چند نفر از مسئولین( به نام کمیته انضباتی – معاونت امور دانشجویی – نهاد رهبری – هراست و …) دست به کار هستند و دانشجویان همگاری ندارند که البته این کاری را از پیش نخواهد برد پس برای جلوگیری از سقوط و تباهی جامعه دانشگاهی به عزم راسخ دانشجویان متعهد نیاز است .
۲ـ عدم استجابت دعا
وقتی جامعه دانشگاهی که محل علم و فضل است با گناه آلوده شود و نیکان دعوت به خیر نکنند و نسبت به مسائل اطراف و گناهکاران بی اهمیت باشند هر چه دعا در درگاه الهی کنند مستجاب نمی شود چرا که نیکان جامعه نیز به واسطه ترک امربه معروف و نهی از منکر در این گناهان شریک اند و لذا دعایشان مستجاب نمی شود و دچار یأس و نا امیدی از درگاه الهی می شوند در صورتی که خود مسبب عدم استجاب دعا یشان هستند. الآن یکی از سئوالاتی که مکرراً جوانان خوب و متدین ما را از اهل دین دارند این است که چرا دعاهایمان مستجاب نمی شود ، دنبال علت هستند و چون به آن نمی رسند از خداوند شکایت دارند و نا امید می شوند.
پیامبر (ص) فرمودند :« ای مردم ! خدای تعالی می فرماید : ای مردم! باید امربه معروف و نهی از منکر کنید ، پیش از آنکه دعا کنید و مستجاب نشود ۱۰».
مولای متقیان امام علی (ع) فرمودند : « امربه معروف و نهی از منکر را ترک نکنید والا افراد بد در جامعه بر شما مسلط می شوند و شما دعا می کنید اما مستجاب نمی شود۱۱ » .
۳ـ تسلط اشرار بر خوبان
اگر فریضه امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها نادیده گرفته شود افراد ناصالح ، ضعیف الایمان امور دانشگاه را به دست می گیرند ، جو دانشگاه طوری می شود که دانشجوی متدین احساس راحتی و امنیت نمی کند ؛ هیبت و شکوه دانشجویان متدین در نظر اشرار از بین می رود و در نتیجه اهمیتی به آنها نمی دهند .اگر هم بتوانند دانشجویان متدین را مسخره می کنند یا مورد اذیت و آزار قرار می دهند . بنابراین دانشجویان مؤمن و متدین ما باید هر چه بیشتر به این فریضه الهی بپردازند تا فضای دانشگا های ما ، یک فضای معنوی و آرام برای تحصیل علم باشد .
رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند :« باید امربه معروف و نهی از منکر کنید اگرنه خداوند بدکاران شما را به شما مسلط می کند و از آن پس نیکان شما هر چه دعا می کنند مستجاب نمی شود۱۲ » .
۴ـ دور شدن از رحمت الهی
عارضه ی منفی دیگر ترک امر به معروف و نهی از منکر ، دور شدن از رحمت الهی است که متوجه جامعه می شود .اگر دنشجویان علاوه بر این که خود به دستورات الهی عمل می کنند ، دیگران را نیز به انجام وظایف ترغیب و از محرمات تحذیر و نهی کنند ،پروردگار عالم آنان را مورد رحمت خاص خود قرار می دهد و این می تواند پشتوانه ای باشد تا در راه تحصیل علم و دانش بهتر گام بردارند .
خدای تعالی فرموده است : « لعن الذّین کفروا من بنی اسرائیل علی لسان داود و عیسی بن مریم ذلک بما عصوا و کانوا یعتدون ، کانوا لا یتناهون عن منکر فعلوه لبئس ما کانوا یفعلون » ؛ آنها که از بنی اسرائیل کافر شدند، بر زبان داوود و عیسی بن مریم لعن شدند، این به سبب آن بود که گناه و تجاوز کردند ، آنها از اعمال زشتی که انجام می دادند یکدیگر را نهی نمی کردنند چه بد کاری انجام می دادند۱۳ .
این نهایت سرزنش است ، زیرا آنان را به علت ترک نهی از منکر سزاوار لعن و نفرین دانسته و از رحمت الهی به دور می دارد .
۵ـ شرکت در گناه و نزول غضب الهی
از دیگر آسیب های ترک امر به معروف و نهی از منکر ، شریک شدن انسان در معاصی اهل گناه است .چرا که سکوت در مقابل گناهکار به منزله ی تأیید موافقت با عمل او شمرده می شود . پیامبر اسلام می فرماید : « من امر بمعروف أو نهی عن منکر أو دلّ علی خیر أو أشار به فهو شریک و من أمر بسوء أو دلّ علیه أو أشار به فهو شریک »؛ کسی که به معروفی امر کند یا از منکری نهی کند یا بر کار خوبی راهنمایی کند یا به آن اشاره کند ، شریک در آن نیکی است و کسی که بدی امر کند یا به آن راهنمایی کند یا به آن اشاره کند ، در آن بدی شریک است ۱۴.
کسانی که به هر دلیلی به این واجب الهی عمل نمی کنند نه تنها در گناه دیگران شریک اند بلکه غضب الهی را برای خود خریدارند . پیامبر اسلام (ص) می فرماید :«بدرستی که خداوند متعال دشمن می دارد مومن ضعیفی که دین ندارد ، پرسیدند : مومن ضعیفی که دین ندارد کیست ؟ فرمود : کسی که نهی از منکر نمی کند ۱۵» .
بنابراین هر دانشجویی وظیفه دارد برای رهایی از شرکت در گناه و دوری از غضب الهی ، در صورت مشاهده ی خلاف ، اگر چه قدرت جلوگیری از منکر را نداشته باشد ، حداقل با زبان نهی از منکر کند و مخالفت و ناراحتی خود را ابراز کند .
۶ـ گسترش فساد
اگر در محیط دانشگاه ، اکثریت دانشجویان ، وظیفه شناس و درستکار باشند ، حقوق و حدود یکدیگر را عملاً رعایت کنند و از مرزهای قوانین و مقررات عادلانه فراتر نروند ، دانشگاه به یک محیط سالم برای فراگیری علم تبدیل می شود .اما اگر اغلب افراد دانشگاه به گناه اجتماعی آلوده باشند ، رعایت حق و فضیلت ننمایند ، در چنین فضایی همه جا را فساد پر می کند . بنابراین یکی دیگر از آسیب های ترک امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه رواج فساد است . پیامبر بزرگ اسلام در این مورد فرمودند :« چگونه است حال شما هنگامی که زنان شما فاسد و جوانان شما فاسق گردند ؟ و آن زمانی است امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنید . گفتند : آیا چنین زمانی فرا می رسد ؟ حضرت فرمودند : آری ، بدتر از این هم می شود . چگونه است حال شما زمانی که معروف در جامعه منکر و منکر ، معروف گردد ؟»۱۶.
جامعه ای که به این واجب الهی عمل نکند ، رفته رفته ارزش ها به ضد ارزش ها تبدیل خواهد شد و در نتیجه جامعه را فساد و تباهی فرا می گیرد .
ما در این جا به ذکر چند نمونه از مصادیق فساد (آسیب های مادی ) ، که در نتیجه ی ترک امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها رواج می یابد ، می پردازیم :
الف: رواج بی بندوباری و ابتذال در دانشگاه
پرورش روح انسان بدون محدود کردن شهوت امکان پذیر نیست و انسان وقتی شهواتش عنان گسیخته باشد ، مانند حیوانات می شود و در این صورت ، راه رشد انسانی برای رسیدن به کمالات مسدود می گردد . از این رو اسلام ، بخصوص برای ارضای غریزه جنسی ، ضابطه ، قاعده ، حدود و قیود تعیین کرده است۱۷ . اگر این حدود و ضوابط در اجتماع رعایت نشود ابتذال و بی بندوباری همه جا را فرا می گیرد ، اختلاط دختران و پسران ، معاشرت های بی مورد ، ترویج شرابخواری ، شهواترانی و… از جمله آسیب هایی است که در نتیجه ترک امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها و در میان دانشجویان به وجود آمده است .
امروز در دانشگاه های ما دیده می شود ( قابل تعمیم به همه دانشگاه ها نیست ) دانشجویان ما درگیر چنین روابطی می شوند و مشکلاتی را برای خود و خانواده ی خود به وجود می آورند ، گاهی مشاهده می شود دانشجو به خاطر این مسائل ، درس را رها می کند چرا که آبروی خود را از دست رفته می بیند . و یا به خاطر صدمات روحی که از این روابط نامشروع می خورد ، از درس و دانشگاه عقب می ماند . امربه معروف و نهی از منکر مهمترین اصلی است که می توان با اجرای آن ، در دانشگاه جلوی این آسیب را گرفت .
ب: گرایش به فرهنگ مبتذل
رفاه مادی، بهره جویی ، لذت بردن بی حد و لجام گسیخته در زندگی و سر انجام ، زندگی در چارجوب حیات مادی و حیوانی به دور از معنویات و اخلاق و انسانیت از جمله اموری است که جزء فرهنگ غرب است۱۸ و دشمانان سعی دارند آن را به ما منتقل کنند ، لذا از هر وسیله ای برای رسیدن به هدف خود استفاده می کنند و یکی از اهداف آنها القا این فرهنگ مبتذل به دانشجویان است . غرب می خواهد این تفکر ، که انسان با معنویت و با تقوا که از سرمایه های مادی بی بهره باشد ، انسانی مرتجع و غیر متمدن است ، را به قشر دانشجویی القا می کند ، و بعضاً جوانان ما بر اثر غفلت این باورهای غلط را می پذیرند که می توان با امر به معروف و نهی از منکر و شناساندن فرهنگ مبتذل غرب به دانشجویان جلوی رواج آن را گرفت .
امروزه با نگاهی به دانشگاه ها می بینیم که کم و بیش این تفکر در بین دانشجویان پذیرفته شده است و به دنبال آن ، افکار و اعمال آنان تغییر کرده و محیط دانشگاه اسلامی را به یک محیط غیر اسلامی ، با گرایشات غربی تبدیل کرده است .
ج: رواج موسیقی های غیر مجاز در دانشگاه
موسیقی ضرر دارد و مانعی برای حیات معقول و پیشرفت واقعی انسان ها است . برای همین باید جوانان را از مضرات و حکم حرمت آن ( موسیقی های غیر مجاز )آگاه کرد و جلوی رواج موسیقی های مبتذل را در جامعه گرفت و این یکی از وظایف آمرین به معروف و نهی کنندگان از منکر است . در محیط دانشگاه های ما به عینه دیده می شود که دانشجویان با دستگاه های پیشرفته صوتی که امروزه اکثر افراد در اختیار دارند ، مشغول استماع موسیقی هستند و بعضاً اگر صدای آن را هم زیاد باشد باعث می شود دیگران نیز از آن ( به اجبار ) استفاده کنند .اگر مسئولین دانشگاه و دانشجویان متعهد وظیفه الهی خود را ترک کنند و نسبت به آن بی تفاوت باشند بیش از این ممکن است موسیقی در دانشگاه های ما رواج پیدا کند و باعث از هم پاشیدگی روحیه ی علمی دانشجویان شده و حالت لذت گرایی روان آنها را فرا می گیرد .
د: ترویج و توزیع فیلم ها و عکس های مبتذل
یکی دیگر از آسیب هایی که در نتیجه ترک امر به معروف و نهی از منکر ممکن است در دانشگاه ها کم و بیش، رواج پیدا کرده است استفاده از فیلم ها و عکس های مبتذل و غیر اخلاقی است که می توان در اعمال و رفتار دانشجویان تغییراتی ایجاد کند .البته این یکی از ترفندهای دشمنان است که با درگیر کردن جوانان خصوصاً قشر دانشجو ، با این نوع وسایل آنها را از اسلام دور کند که باید با این فریضه الهی جلوی ترویج این گونه آسیب ها را گرفت .
۷ – تضعیف باورها و اعتقادات دینی
جوانان خصوصاًدانشجویان آینده سازان کشورند و اگر باورهای دینی را در قلب پاک خویش بپرورانند ، هادیان جامعه خواهند بود .با ترک فریضه امر به معروف و نهی از منکر و رواج فساد ، باورهای اسلامی مورد هجمه قرار خواهد گرفت و اعتقادات مذهبی در جوانان سست و کم رنگ می شود .
– دور شدن از اسلام حقیقی
اگر انسان ها به دریافت معارف دینی و درک صحیح از دین حق نائل آیند ، هرگز از اسلام حقیقی دور نمی شوند و نمی گریزند . ترک امر به معروف و نهی از منکر باعث می شود جوانان معرفت کافی از اسلام نداشته باشند و دچار برداشت های غلط و نادرست از معارف دینی شوند و در نتیجه از اسلام حقیقی دور شوند و به ظاهر احکام و مسائل اکتفا کنند و این یک آسیبی است که امروز متوجه بعضی از دانشگاه های ما است .
جوانان که اصول اعتقادی را به صورت مستدل و متقن فرا نگرفته اند و درک صحیحی از معارف اسلامی ندارند نسبت به مسائل مهم دین خصوصاً نماز ، سهل انگار هستند . به وسیله امربه معروف و نهی از منکر باید در دانشگاه ها به فریضه نماز اهمیت بیشتری داده شود . مراسم نماز جماعت به خاطر بهانه های واهی تعطیل نشود . چرا باید نماز ها فصلی و موسمی باشند .
۸ـ حرمت شکنی و جسارت بر گناه
پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند :« چهار چیز در گناه بدتر از خود گناه است : کوچک شمردن آن ، مباهات کردن به آن ، شادمان بودن به آن و اصرار به آن »۱۹.حرمت شکنی و جسارت بر گناه از پیامدهای ترک امربه معروف و نهی از منکر است .جسارت تا حدی که در محیط دانشگاه هر گناهی را مرتکب بشوند بدون اینکه از انجام آن متأثر شوند و دیگران را نیز بدین وسیله جرأت می دهند تا گناه را بدون واهمه مرتکب شوند .
الف: عدم رعایت پوشش و حجاب اسلامی
عدم رعایت پوشش و حجاب اسلامی توسط بعضی دانشجویان ( دختر ، پسر ) در دانشگاهها از دیگر پیامد های ترک امر به معروف و نهی از منکر است .حجاب و پوشش هم برای زن و هم برای مردان لازم و ضروری است و در صورت عدم توجه به آن، بی بندوباری و روحیه ی حیوانی بر جامعه حاکم می شود . الان در برخی مراکز علمی و دانشگاهی ما دانشجویان پسر و دختر از لباس های تنگ و چسبان و مدل های زننده و تحریک کننده استفاده می کنند و کسی تذکری نمی دهد . البته در بعضی مواقع مسئولین ( مثل مسئول بسیج یا کمیته انضباطی ) تذکری می دهد ، ولی این موارد کافی نیست . و اگر می خواهیم این مسئله در دانشگاه های ما حل شود باید با عزم همگانی باشد وهمه تک تک دانشجویان مؤمن و دلسوز فریضه امربه معروف و نهی از منکر ( البته با پشتیبانی مسئولین دانشگاه ) را به نحو احسن انجام دهند .
ب) روزه خواری و شکستن حرمت ماه مبارک رمضان
از آنجا که روزه وسیله ای است برای تعالی و رشد انسان و سدی در برابر شیطان است ؛ و اکثر واجبات مثل روزه به وسیله امربه معروف و نهی از منکر است که به صورت صحیح به پا داشته می شود ۲۰، ( پیامبر گرامی اسلام : « بها تقام الفرائض ؛ به وسیله امر به معروف و نهی از منکر سایر واجبات بپا می شود . )
اگر امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه ها رها شود روزه خواری رواج پیدا می کند و حرمت ماه مبارک رمضان نگه داشته نمی شود . دانشجو در ماه مبارک رمضان علناً می خورد و می آشامد و تذکری هم نمی گیرد . حتی بعضی از دانشجویان اطلاع ندارند چنین کاری جرم محسوب می شود و لذا با جسارت تمام حرمت ماه مبارک رمضان را زیر پا می گذارد .
۹ـ روی آوردن به الگوهای غیر اسلامی و گاهی ضد اسلامی
استعمار با ارائه الگوهایی برای افراد جوامع ، در جهت وابستگی فرهنگی آنان می کوشد و فرهنگ خود را به گونه ای القا می کند که ملل استعمارشده فرهنگ اصیل خویش را رها کرده و مجذوب فرهنگ او شوند و یکی از راه های مقابله با این نوع الگوگیری انجام فریضه امربه معروف و نهی از منکر است .دانشجویان ما اگر این فریضه الهی را اجرا کنند و چهره واقعی الگوهای غیر اسلامی را روشن کنند کمتر از الگوهای غیر اسلامی پیروی می شود . گاهی دیده می شود مدل مو ، لباس ، طرز فکر و … یک دانشجو همه متأثر از یک شخصیت غیر اسلامی و یا ضد اسلامی است که این خو یک آسیب جدی در دانشگاه است و باید جلوی اشاعه ی آن را گرفت .
۱۰ـ سایر موارد ( یا دیگر آسیب ها )
عقب گرد به سنت های غلط دوران ستم شاهی ، سرگرم شدن به سخنان لغو بیهوده و منافی عفت عمومی ، دور شدن از محیط علمی و احیاناً دلزدگی از درس و بحث از دیگر آسیب هایی است که در صورت ترک فریضه امر به معروف و نهی از منکر متوجه دانشگاه و دانشگاهیان است .
پینوشت :
۱ـ محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی ، المحجه البیضاء فی التهذیب الاحیاء(راه روشن ) ، ترجمه محمد صادق عارف ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ، ۱۳۷۹،ج۴،ص۱۱۵٫
۲ـ سید روح الله موسوی الخمینی ، تحریرالوسیله ، علی اسلامی ، قم ، دفتر انتشارات اسلامی ، ۱۳۷۹،ج۲ ،ص۲۸۵٫
۳ـ مرکز تحقیقات سپاه ، امربه معروف و نهی از منکر ، نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ چهارم ،۱۳۷۶ ، ص ۳۶
۴ـ بقره/۴۴
۵- صف/۲
۶ـ مرکز تحقیقات سپاه ، امربه معروف و نهی از منکر ، نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ چهارم ،۱۳۷۶ ، ص ۵۰٫
۷ـ مرکز تحقیقات سپاه ، امربه معروف و نهی از منکر ، نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ چهارم ،۱۳۷۶ ، ص ۵۱٫
۸ـ علی محمد حیدری نراقی، گنج های بهشتی ( چهل حدیث اخلاقی ،اجتماعی ) ، قم ، انتشارات مهدنراقی ، ۱۳۸۶،ص۱۷۹٫
۹ـ ورام ابن ابی الفارس، مجموعه ورام ، قم انتشارات مکتب الفقیه ، ۱۳۷۶، ج۲،ص۲۹۴٫
۱۰ـ محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی ، المحجه البیضاء فی التهذیب الاحیاء(راه روشن ) ، محمد صادق عارف ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ، ۱۳۷۹،ج۴،ص۱۲۰٫
۱۱ـ علی بن ابیطالب ، امام اول ، نهج البلاغه ، محمد دشتی ، قم ، دفتر نشر الهادی ، ۱۳۷۶،نامه۴۷،ص۵۵۹٫
۱۲ـ محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی ،المحجه البیضاء فی التهذیب الاحیاء(راه روشن ) ، محمد صادق عارف ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ، ۱۳۷۹،ج۴،ص۱۲۰٫
۱۳ـ مائده/۷۹ـ۷۸٫
۱۴ـ شیخ محمد بن المشغری حر عاملی ، وسایل الشیعه ، قم ، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث ، ۱۴۰۹،ج ۱۱،ص ۳۹۸٫
۱۵ـ مرکز تحقیقات سپاه ، امربه معروف و نهی از منکر ، نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ چهارم ،۱۳۷۶ ، ص ۵۵٫
۱۶ـ شیخ محمد بن المشغری حر عاملی ، وسایل الشیعه ، قم ، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث ، ۱۴۰۹،ج ۱۱،ص ۳۹۷٫ علی محمد حیدری نراقی ، گنج های بهشتی ( چهل حدیث اخلاقی ،اجتماعی ) ، قم ، انتشارات مهدنراقی ، ۱۳۸۶، ص ۱۳۲٫
۱۷ـ محمد عباسی ، عوامل دین گریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب ، مجله معرفت ، مردادماه ۱۳۸۶ ، سال شانزدهم ، شماره پنجم ،ص ۸۰ .
۱۸ـ همان، ص ۸۰ .
۱۹ـ اکبر دهقان ، یکصدوپنجاه موضوع از قرآن کریم و احادیپ اهل بیت ، تهران ، مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن ،۱۳۸۲، ص ۳۹۶ ، به نقل از جامعه احادیث الشیعه ، ج ۱۳، ص۳۳۶ .
۲۰ـ شیخ محمد بن المشغری حر عاملی، وسایل الشیعه ، قم ، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث ، ۱۴۰۹،ج ۱۱،ص ۳۹۵٫
فهرست منابع و مآخذ
۱ـ ابن ابی الفارس، ورام ، مجموعه ورام ، قم انتشارات مکتب الفقیه ، ۱۳۷۶، ج۲٫
۲ـ حر عاملی ، شیخ محمد بن المشغری ، وسایل الشیعه ، قم ، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث ، ۱۴۰۹،ج ۱۱٫
۳ـ حیدری نراقی ، علی محمد ، گنج های بهشتی ( چهل حدیث اخلاقی ،اجتماعی ) ، قم ، انتشارات مهدنراقی ، ۱۳۸۶٫
۴ـ دهقان ، اکبر ، یکصدوپنجاه موضوع از قرآن کریم و احادیپ اهل بیت ، تهران ، مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن ،۱۳۸۲٫
۵ـ عباسی ، محمد ، عوامل دین گریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب ، مجله معرفت ، مردادماه ۱۳۸۶ ، سال شانزدهم ، شماره پنجم .
۶ـ فیض کاشانی ، محمد بن شاه مرتضی ، المحجه البیضاء فی التهذیب الاحیاء(راه روشن ) ، محمد صادق عارف ، مشهد ، بنیاد پژوهش های اسلامی ، ۱۳۷۹٫
۷- مرکز تحقیقات سپاه ، امربه معروف و نهی از منکر ، نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ چهارم ،۱۳۷۶ .
۸- علی بن ابیطالب ، امام اول ، نهج البلاغه ، محمد دشتی ، قم ، دفتر نشر الهادی ، ۱۳۷۶٫
۹- قرآن کریم
۱۰ـ موسوی الخمینی ، سید روح الله ، تحریرالوسیله ، علی اسلامی ، قم ، دفتر انتشارات اسلامی ، ۱۳۷۹،ج۲
