سیری در عقاید و آراء سخنگوی امام و انقلاب

یادگار امام از موضع یک جامعه شناس و کارشناس مسائل اجتماعی، بدون تعصب، واقع بینانه با مسائل برخورد می کند و شدیداً از آفت شعارزدگی و برخورد با معلولها پرهیز می کند. البته در سالهای پس از انقلاب از این رهنمودها، تحلیل ها و سخنان بسیار ارزشمند و کارگشا چندان استفاده نکردیم. این جملات اگر چه در سمینار یا کنگره ای تحت عنوان مقاله ای خاص بیان نشده است، اما در واقع عصاره و چکیده یک کار تحقیقی علمی و دقیق است. ایشان بین مسائل و نابسامانی های مختلف رابطه تأثیرگذاری و اثرپذیری قائل هستند.

مرحوم سید احمد خمینی: «نابسامانی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با مسئله اشاعه منکرات همبستگی مستقیم دارد و به صورت زنجیره ای متصل عمل می کنند. برای مبارزه با منکر باید قبل از هر اقدامی با نابسامانیها در ابعاد گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مقابله کرد. آنچه که مسلم است این نکته است که باید با منکرات مبارزه کرد، اما توقع بی جایی است که قبل از سالم سازی بسترهای اقتصادی، اجتماعی از همه افراد جامعه اعم از افراد مرفه و فقیر بخواهیم که هیچگونه منکری را مرتکب نشوند. باید از شعارهای بی اثر و گذرا دست برداریم و برای شناخت و تشخیص نقاط کور تنها با معلولها مبارزه بکنیم».

محورها و عناوین اصلی که می توان بعنوان نتیجه یک تحقیق هدفمند در رشته علوم اجتماعی یا جامعه شناسی از متن سخنان یادگار امام استخراج و دسته بندی کرد عبارتند از:
۱ بین اشاعه منکرات و نابسامانی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همبستگی و رابطه مستقیم وجود دارد.
۲ با منکرات باید مبارزه کرد، بعنوان یک اصل ثابت و قطعی و دینی.
۳ قبل از مبارزه و نهی از منکر باید زمینه های این نابسامانیها را از بین برد و سپس به مبارزه با آنها پرداخت.
۴ اگر شرایط و زمینه منکرات در جامعه وجود داشته باشد، نمی توان از افراد و طبقات مختلف جامعه انتظار داشت صرف تذکر و توجیه ما مرتکب منکر نشوند.
۵ نکته دیگر اینکه احمد آقا زمینه و امکان منکرات را هم در قشر فقیر و هم در قشر مرفه می داند. یعنی با آن نظر که فقط فقر موجب و زمینه ساز فساد یا منکرات است مخالف است. اگر واقع بینانه به مسئله بپردازیم و آمار پرونده های فساد و منکرات را مقایسه کنیم بخوبی به نکته سنجی ایشان پی می بریم. شاید اختلاف در این باشد که فساد بین دو قشر فقیر و مرفه نمودهای متفاوت دارد. اگر چه در بعضی از مرفهان فساد آشکار است اما در مجموع باید گفت فساد قشر مرفه پنهان است پشت رفاه و حفظ ظاهر اما از جهت روابط پنهانی و درونی بسیار اسف بار و دردناک است.
۶ یادگار امام پس از طرح و بیان و تحلیل گذاری موضوع به بیان و ارائه راه حل می پردازد، کاری که اکثر منتقدین ما حتی شخصیت های مسئول کشور آن را در نظر ندارند. و اکثراً از سر دلسوزی به بیان مشکلات و گاهی هم آغشته به اغراض سیاسی و جناحی، بزرگ کردن نابسامانی ها و حتی هشدار دادن و اعلام خطر کردن بسنده می کنند. گاهی چون راه حل عملی و اجرایی ندارد از حد هشدار هم فراتر رفته و حالت تهاجم و انتقادهای غیر مفید بخود می گیرد. اما یادگار امام پرهیز از شعارزدگی و شناخت و تشخیص نقاط کور را قبل از مبارزه ناآگاهانه ضروری می داند.
بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که در قرآن و فرمایشات و کلمات پیامبر اکرم و بزرگان دین صرفاً مبارزه با منکر اصل نیست بلکه همیشه امر به معروف هم هست. دقت باید کرد که در بیان الهی نخست امر به معروف است بعد نهی از منکر. جا دارد از خودمان بپرسیم که در عمل به آن دستور پدرانه و تأکید ارزشمند رهبر انقلاب که شاید یکی از مهمترین توقعات ایشان پس از ارتحال امام بود چگونه عمل کردیم. کاش روزی کسی دور از تسویه حسابهای جناحی از متولیان امور بپرسد که چرا خوب عمل نشد؟ چرا در اجرا و عمل به آن خط کلی و حکم شرعی که رهبر انقلاب بر ما تکلیف کرد، نسنجیده عمل شد؟ لطایف و دقایق و شرایط را در نظر نگرفتیم. فقط قهرآمیز و تهاجمی و متعصبانه و بصورت عکس العملی و انفعالی عمل کردیم و فقط هم نهی ازمنکر . متأسفانه در مواردی چنان خشن عمل شد که امکان هرگونه توصیه و امر به معروف را از خود و جامعه سلب کردیم. مگر نه اینکه ستادها و گروه های امر به معروف و نهی از منکر تشکیل شد و اعتباراتی را هم بخود اختصاص داد، ایا می توان گفت نتیجه کار چه بوده است؟ ما آمرین به معروف را افرادی انتخاب نکردیم که چهره و وجهه آنها مشوق افراد بسوی خیر و معروف باشد. ما مبلغین و مروجین عزیز امر به معروف را معصوم تصور کردیم و مخاطبین را افرادی فاسق، فاسد و حتی تا مرز الحاد و کفر هم پیش رفتیم و به صرف ظاهری نامناسب بلافاصله او را دستگیر کردیم بدون آنکه به فکر بعد از دستگیری آن (اگر دستگیری راه حل باشد) افتاده باشیم. تازه بدون اینکه با مقامات قضایی هماهنگی لازم را بعمل آوریم، قوانین و حد و مرز احکام منکر را مصوب داشته باشیم، بعضاً هم چه بسا از سر دلسوزی یا غیرت بسیار، دستی هم به روی جوانان خام، گول خورده و در مسیر تندباد مسموم تهاجم غربی قرار گرفته، بلند کردیم و تصورمان این بود که با دستگیری حتی چند صد یا چند هزار نفر همه مشکلات حل است!
در حالی که یقین دارم نیت بلند و معنوی رهبر انقلاب هرگز این نبوده است، این هم مثل بحث اسلامی کردن دانشگاهها در اثر سوء مدیریت، خشک طبعی، بی ذوقی، کج سلیقگی ذبح شد و نتایج و اثرات مورد نظر را نداد. این کلمات یادگار امام ما را آگاه کرد که بیاییم بار دیگر صادقانه و بدور از تعصب کورکورانه نخست خود را و پس از آن شیوه ها و روشها و عملکردمان را نقد کنیم قبل از آنکه دیگران ما را نقد کنند، و برخی از دشمنان نفوذی حتی جسارت را از حد بگذرانند و اصل و حکم مقدس شرعی امر به معروف و نهی از منکر را زیر سؤال ببرند. مثل برخی از سؤالات شیطنت آلودی که برخی از کوته بینان مغرض یا دوستانِ نادان پیرامون بعضی از احکام شرعی مطرح می کنند. اگر چه تلاش برای تضعیف مبانی و ارکان و احکام شریعت مقدس کاری عبث است اما حفظ و پاسداری از دین خدا تحت هر شرایط از عهده ما خارج نیست. ما موظفیم نه برای خوشامد دل این و آن، برای اجرای هر چه بهتر، دقیقتر، فراگیر و اثربخش تر احکام و تکالیف الهی با شیوه های تبلیغی و تبشیری و حتی انذازی مناسب و با در نظرداشت محیط و شرایط و زمان و مکان احکام معطله دین خدا را احیا و رونق بخشیم.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه